از آنجا که یکی از منابع مالی دولت ها، امور مالیاتی و حقوق گمرکی می باشد، برای رعایت حال بازرگانان و کسب درآمد منصفانه برای دولت ها، قانونگذار در جوامع برای مسائل گمرکی تصمیم گرفته، و نرخ عوارض ورود و خروج عادلانه ای را تعریف می کند. پس از مشخص شدن نرخ حقوق گمرکی، هر دو طرف بازرگانان و دولت، ملزم به رعایت قوانین تعیین شده توسط قانون گذار می باشند. همچنین برای جلوگیری از سوءاستفاده و یا تخلفات گمرکی به هنگام ترخیص کالا از سوی هر کدام از طرفین ذیربط، جرایمی از طرف قانون گذار، برای موارد تخلف تعیین شده است. چنانچه هر کدام از بازرگانان یا دولت در ترخیص کالا و قوانین آیین نامه های مصوب، مرتکب جرم شوند، طبق قانون، متناسب با جرم انجام شده، با ایشان برخورد خواهد شد.

اگر در امور گمرک اختلافی به وجود بیاید، وظیفه حل آن بر عهده کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی می باشد. اعضای این کمیسیون از کارمندان با سابقه وزارت های کشور، شامل وزارت صنعت-معدن-تجارت، وزارت امور اقتصاد و دارایی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون هستند.

مواردی از تخلفات گمرکی در ترخیص کالا

برای تمام افراد شاغل در امر بازرگانی، مسائل مربوط به گمرک از جمله مسائلی است که مرتبا با آنها درگیر هستند.

زمانی که از حقوق گمرکی در معنای عام استفاده می شود، منظور امتیازات غیر مالی و البته قانونی برای اشخاص، شرکت‌ ها و سازمان هایی می باشد که ذیحق باشند. به موجب ماده ۱۹ قوانین امور گمرکی، به عنوان مثال شما می توانید از بارها و کالاهای خود در محل گمرک دیدن کنید، بسته های خود را باز کنید، از محتویات داخل آن ها و مشخصاتشان مطمئن شوید و یا حتی برای آگاهی از صحت و سقم کالا، از آن نمونه برداری کنید. 

 در بررسی حقوق گمرکی به معنای خاص، موضوع مورد بحث دقیقاً در مورد مسائل مالی و مالیات های غیر مستقیم می باشد.اگر به هر دلیلی، عملی در تضاد با قوانین تعیین شده از سوی قانونگذار، در رابطه با امور گمرکی انجام دهید، مرتکب تخلفات گمرکی شده اید. در ادامه به چند مورد از تخلفات گمرکی اشاره می کنیم:

• یکی از موارد تخلفات گمرکی، عدم اظهار می باشد. به این معنا که شخص یا نهاد وارد کننده، تمام کالاهای خود را در اظهارنامه قید نکرده، تنها بخشی از آن را نام برده باشد. متخلفان به این صورت قصد فرار از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض و مالیات ورود و خروج را دارند.
• یکی دیگر از اقسام تخلفات گمرکی که به آن اقدام عملی می گویند، این است که بدون اینکه اظهارنامه کالایی را به گمرک تحویل دهید، قصد خارج کردن آن از گمرک را داشته باشید.
• نمونه دیگر تخلفات گمرکی این است که به جای کالای خود، که البته مجاز است، برای کالای دیگری اظهارنامه بنویسید، به این منظور که برای ترخیص کالا، حقوق گمرکی عوارض ورود و خروج کمتری پرداخت کنید.
• یک مورد دیگر از تخلفات، تخلفات انتظامی هستند. در این نوع تخلفات شما مرتکب جرایم مالی نشده‌اید و صرفاً یکی از قوانین آیین نامه ای را زیر پا گذاشته اید.
• در شکل دیگری از تخلفات، اگر شما نام کشوری که کالا از مبدا آن حرکت کرده را مطابق حقیقت وارد نکرده باشید، و این کار شما باعث شود که دولت دچار زیان مالی گردد، به جز پرداخت هزینه واقعی، باید مبلغی را به عنوان جریمه پرداخت کنید. این مبلغ می‌تواند از بین یک درصد تا برابر با میزان مبلغی باشد که شما قصد در صرفه جویی آن از طریق اعمال غیرقانونی را داشته اید.

برای جلوگیری از تخلفات ناخواسته و سرعت در امر ترخیص، در مواردی، تاجران و بازرگانان برای ترخیص کالاهای خود، اشخاصی را به عنوان نمایندگان قانونی خود انتخاب کرده و در سمت ترخیص کار به استخدام خود درمی آورند. 

دلایل تخلفات گمرکی توسط بازرگانان

 دلایلی چون تولید نشدن یک کالا در کشور و گاهی به دلیل بالاتر بودن کیفیت محصول مشابه توسط سازندگان دیگر کشور ها و گاهی هم تنها به خاطر رعایت نکات زیبایی و جذابیت در نمونه های همسان خارجی، باعث ترغیب شدن مشتری به خرید کالاهای خارجی می شود. از آنجا که هرجا تقاضا وجود داشته باشد، عرضه هم به وجود می آید، تجارت خارجی برای بازرگانان جذابیت زیادی پیدا کرده است. تاجران زیادی در زمینه واردات اجناس خارجی فعالیت می کنند. گاهی واردات از طریق مجاری قانونی و گاهی نیز به صورت غیر قانونی انجام می پذیرد که به آن قاچاق کالا می گویند. قاچاقچیان گاهی از راه‌های دور از نظر مانند استفاده از کوله بران و لنج های شخصی که ریسک زیادی برای محموله را در پی دارد، و مواقعی نیز به ظاهر قانونی اما با انجام تخلفات گمرکی کالای خود را وارد می کنند.

تخلف گمرکی توسط بازرگانان، عمدتا به منظور کاهش هزینه ها و پرداخت مالیات کمتر، و در نتیجه سود بیشتر انجام می گیرد، و ورود اصل کالا به کشور با قوانین منافات ندارد. با این حال گاهی این تخلفات به این سادگی ها هم نبوده و کالای وارد شده توسط بازرگانان غیر مجاز است. در مواردی می تواند حتی ضرر های مالی و حقوقی زیادی برای دولت در پی داشته باشد. همین مسئله، یکی از دلایل سخت گیری های دولت ها در بحث ورود و خروج کالا و حقوق گمرکی است.

تخلفات گمرکی دولت

تخلفات انجام گرفته توسط دولت ها، معمولاً توسط اشخاصی که برای دولت کار می کنند، رخ می دهد. این کارمندان و کارگران با استفاده از اختیاراتی که دارند گاهی با ایجاد کارشکنی در روند قانونی ترخیص کالا، از بازرگانان بی اطلاعی که با قوانین آشنایی ندارند، خواهان پرداخت مبالغی به صورت نقدی یا غیرنقدی، به بهانه رفع نواقص اموری چون مدارک مالکیت، اظهارنامه ها و آیین نامه ها می ‌شوند و یا با پیشنهاد تسهیل و تسریع در روند ترخیص از کمرگ، یا تخفیف در میزان حقوق گمرکی، به اغفال ایشان می پردازند. بدین ترتیب، اگر بازرگانی با مسائل حقوق گمرکی و حدود حق خود، آشنایی نداشته باشد، ممکن است سال ها درگیر ترخیص کالاهای خود شود.

بیشتر بخوانید: لندینگ کرافت و پته گمرکی چیست؟

 در مواردی که کالای وارداتی دارای تاریخ انقضا باشد، یا به دلیل تغییر نرخ ارز، تاخیر در ترخیص، موجب ضررهای جبران ناپذیر مالی گردد، وضع برای بازرگانان وخیم تر می شود. در چنین شرایط ناعادلانه ای، ایشان از روی استیصال، وادار به تن دادن به خواسته‌ های افراد سودجو می‌ شوند. با این حال، در صورت آشکار شدن این تخلف، ایشان نیز ملزم به پرداخت جریمه های نقدی یا دیگر مجازات‌ های تعیین شده از سوی قانون گذار خواهند شد.

به موجب وجود این تخلفات، یکی از زمینه هایی که حقوق دانان در آن ورود کرده، و بازرگانان را در امر ترخیص به موقع، آسان و قانونی کالاهایشان یاری می رسانند، امور مربوط به حقوق گمرکی و عوارض ورود و خروج کالا است. به دلیل آشنایی حقوق دانان با قوانین گمرکی کشورها، راه های سوء استفاده کارمندان متخلف بسته شده، امور مربوط به ترخیص کالا، با سرعت بیشتری، از راه های قانونی انجام می پذیرد.