تعیین مسیر گمرکی از مهمترین الزامات و مراحل در رابطه با ترخیص کالا از گمرک می باشد. از اینرو کارشناسان بعد از اظهار کالای وارداتی یا صادراتی به گمرک و همچنین پس از ثبت درخواست نوبت از سامانه کالای مورد نظر را بررسی نموده و بر اساس شرایط و ضوابط تعیین می کنند که کالای مورد نظر بایستی در کدام یک از سه مسیر سبز، زرد یا قرمز قرار بگیرد. در ادامه از عوامل تاثیر گذار در تعیین مسیر گمرکی بیشتر خواهیم گفت و به سوال چه عواملی در تعیین مسیر گمرکی تاثیرگذار هستند؟ پاسخ خواهیم داد.

عوامل تاثیر گذار در تعیین مسیر گمرکی

مسیرهای گمرکی به سه رنگ زرد، قرمز و سبز قابل دسته بندی هستند. در واقع تعیین این سه مسیر باعث می شود تا کنترل های گمرکی به شیوه ی بهتری اعمال گردند. لذا با توجه به اظهارنامه ی موجود، کالاها در کوتاه ترین زمان ممکن بررسی شده و به صاحبانشان تحویل داده می شوند.
گفتنی است از آنجا که برای گمرک ممکن نیست تا تمامی کالاها را به شیوه فیزیکی بررسی کند از ماژولی تحت عنوان (سِلکتیو) استفاده می کنند. این ماژول بر مبنای مدیریت ریسک کار می کند.
از اینرو و بر طبق یک مدیریت سیستمی قوی و بر اساس اظهارنامه کالا، ضوابط و مقررات در نظر گرفته می شوند و اگر اظهارنامه از صحت لازم برخوردار باشد کالا نیازی به بازرسی نخواهد داشت. با این حال اگر احتمال تخلف و فریب وجود داشته باشد لازم است تا بار یا کالا به صورت فیزیکی بازرسی شود.
بطور کلی می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که با در نظر گرفتن چنین سیستمی می توان به صورت چشمگیری در زمان ترخیص کالا صرفه جویی نمود.

عوامل مختلفی بر تعیین مسیرهای سبز، قرمز و زرد اثرگذارند. گفتنی است که برای تعیین این مسیرها لازم است تا کارشناسان گمرک عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار دهند:

- کشور مبدا: کشوری که بار یا کالا از آنجا آمده است.
- تعرفه های کالا: تعرفه هایی که مبنی بر ممنوع و یا مشروط بودن کالا هستند.
- نوع معامله: هر نوع معامله تاثیر به سزایی بر تعیین مسیر گمرکی دارد.
- شرایط و کیفیت کالا: اگر کالا نو باشد شرایط آن برای تعیین مسیر گمرکی متفاوت از کالای مستعمل و یا دست دوم خواهد بود.
- قیمت کالا: ارزش روز کالا بر تعیین مسیر گمرکی اثرگذار است.
- ترخیص کار: اظهار کننده و یا ترخیص کار بر مبنای حق العمل کار گمرکی بر تعیین مسیر گمرکی اثرگذار می باشد.

معرفی مهمترین مسیرهای گمرکی

- مسیر گمرکی سبز

اگر کالا در مسیر سبز گمرک قرار بگیرد این بدان معنا است که در صورت در اختیار قرار دادن مدارک به صورت کامل و همچنین در صورت صحیح بودن تمامی اطلاعات درج شده در مدارک و در صورت کامل بودن تمامی رسیدها و پرداخت ها کالای شما دیگر نیازی به بازرسی و بررسی فیزیکی نخواهد داشت.
از اینرو شما می توانید شماره ارزیابی را به راحتی از سیستم دریافت نمایید. در حقیقت مسیر سبز گمرک به افراد کمک می کند تا فرآیند ترخیص را به شیوه ای سریع و در مدت زمان 1 روز الی 3 روز کاری از طریق گمرک انجام دهند.
این فرآیند به شرکت ترخیص کالا و صاحبان کالا کمک می کند تا در کوتاه ترین زمان ممکن کالای مورد نظرشان را ترخیص کنند.
در همین باره گفتنی است که در بعضی از گمرکات کشور افراد و ترخیص کاران می توانند پس از ارائه بعضی از مهمترین اظهارنامه ها از جمله اظهارنامه ای که به واحدهای تولیدی مرتبط می باشد و بعد از پرداخت حق الورود، پروانه الکترونیکی ترخیص کالا را درجا دریافت نمایند.

کدام عوامل باعث می شوند تا ترخیص کاران در مسیر سبز قرار بگیرند؟

- اگر ترخیص کاران از نظر پرداخت مالیات جزو افراد خوش حساب باشند.
- اگر در زمینه درج اطلاعات در اظهارنامه مغایرتی وجود نداشته باشد.
- اگر ترخیص کاران از کارت بازرگانی مربوط به شرکت های تولیدی برخوردار باشند.

- مسیر گمرکی زرد

سرعت عمل در ترخیص کالا از گمرک از مهمترین ویژگی های مسیر سبز گمرک معرفی شد. با این حال لازم به ذکر است که مسیر زرد گمرکی به سادگی مسیر سبز نیست و ترخیص از آن مدتی زمانبر است. برای گرفتن مهر تایید در این مسیر لازم است تا کالای شما مورد آزمایش قرار بگیرد و استاندارد بودن آن به تایید برسد.
البته باید گفت که این فرایند به هیچ عنوان به معنای بازدید از کالا و یا بررسی فیزیکی آن نمی باشد. لذا تنها اسناد کالا هستند که بایستی پیش از خروج از درب به دقت مورد بررسی قرار گرفته و از نظر صحت و سقم بازبینی گردند. از اینرو اگر مشکلی وجود نداشته باشد ترخیص کار به صندوق و در نهایت به سمت درب خروج هدایت خواهند شد.

چه عواملی باعث می شوند تا افراد در مسیر زرد گمرک قرار بگیرند؟

- سابقه: سابقه ای که افراد و ترخیص کاران در سه ماه گذشته در زمینه ترخیص کالا داشته اند.
- نوع کالا: ماهیت کالا و شرایط لازم برای ترخیص آن از جمله عواملی است که بر قرارگیری افراد در مسیر زرد تاثیرگذار می باشد.

- مسیر گمرکی قرمز

مسیر گمرکی قرمز به مراتب شرایطی سخت تر و زمانبر تر را برای ترخیص مدنظر قرار می دهد. از اینرو اگر یک کالا در مسیر قرمز گمرکی قرار بگیرد این بدان معنا است که این کالا برای ترخیص به کسب مجوز نیاز داشته و احتمالا مورد بازرسی فیزیکی قرار می گیرد. از اینرو در ابتدا لازم است تا ارزیابی مورد نظر انجام بگیرد و سپس نتیجه ی آن در اظهارنامه به دقت درج گردد.
بطور کلی تمامی کالاهایی که در مسیر قرمز گمرک قرار می گیرند برای ترخیص نیازمند بازرسی فیزیکی خواهند بود. همچنین قرار گرفتن در این مسیر باعث می شود تا کالا دیرتر ترخیص گردد. از اینرو ترخیص آن نسبت به دو مسیر دیگر روند طولانی تری پیدا خواهد کرد.

چه عواملی باعث می شوند تا کالا در مسیر گمرکی قرمز قرار بگیرد؟

- اسناد: اگر اسناد ارائه شده ناقص و یا ناخوانا باشند این مورد سبب می شود تا کالا در مسیر گمرکی قرمز قرار بگیرد.
- کارت بازرگانی: اگر مدت زمان زیادی از زمان صدور کارت بازرگانی سپری نشده باشد.

جمع بندی و نتیجه گیری

تعیین مسیر گمرکی را می توان از مهمترین الزامات و مراحل در رابطه با ترخیص کالا از گمرک بندرعباس، گمرک فرودگاه امام خمینی، گمرک شهریار و همه گمرکات ایران در نظر گرفت. کارشناسان گمرک وظیفه دارند تا بعد از اظهار کالای وارداتی یا صادراتی و همچنین بعد از ثبت درخواست، کالای مورد نظر را بررسی کنند و بر اساس شرایط و ضوابط، قرارگیری محموله در یکی از سه مسیر قرمز، سبز و زرد را تعیین نمایند. عوامل مختلفی چون تعرفه ها، کشور مبدا، نوع معامله، قیمت کالا و... بر تعیین مسیر گمرکی اثرگذار می باشند.

به عنوان یک نکته ی مهم باید گفت که شرایط کالا ( نو و یا کهنه بودن آن) بر تعیین مسیر گمرکی تاثیرگذار است. بنابراین اگر کالا نو باشد مسیر گمرکی آن متفاوت از کالای مستعمل و یا دست دوم خواهد بود. اگر ترخیص کاران از نظر پرداخت مالیات جزو افراد خوش حساب باشند به احتمال زیاد آنها در مسیر گمرکی سبز قرار خواهند گرفت.

برای گرفتن مهر تایید در مسیر گمرکی زرد لازم است تا کالای کذایی مورد آزمایش قرار بگیرد و استاندارد بودن آن به تایید برسد. قرار گرفتن در مسیر قرمز گمرکی باعث می شود تا کالا دیرتر ترخیص گردد و ترخیص آن نسبت به مسیر سبز و زرد روند طولانی تری داشته باشد.